کد مطلب:51693 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » متفرقه

ديدگاههاي مختلف در مورد حق را بيان كنيد.

به طور كلي، در اين مسئله، چند نظر اصلي و متضاد وجود دارد:
الف) نظريه حقوق طبيعي
گروهي كه در درون خود، داراي اختلاف هاي جزئي هستند، معتقدند كه طبيعت، حق هر موجودي را تعيين مي كند. اين نظريه، با عنوان ((نظريه حقوق طبيعي)) شهرت يافته است.
انسان هم، مانند ساير حيوانات، نيازهاي طبيعي دارد كه اگر تأمين نشوند، زندگي او تهديد شده و نمي تواند دوم بياورد. پس حق طبيعي انسان است كه از هوا، غذا، نور، نباتات و حيوانات استفاده كند تا بتواند به حيات خود ادامه دهد. در يك جمله، استفاده يك موجود از آن چه نيازهاي طبيعي او را تأمين مي كند، حق طبيعي او است و كسي نمي تواند مانع اين استفاده شود.
ب) نظريه قرارداد اجتماعي
طرفداران نظريه قرارداد اجتماعي بر اين باورند كه حق ها ريشه در قرارداد اجتماعي دارند و طبيعت، حقي را به كسي نمي دهد؛ اما از آنجا كه انسان خود خواه است، پيوسته در انديشه دست يابي به منافع خويش است و مي خواهد بر همه موجودات تسلط پيدا كند تا آنجا كه مايل است انسانهاي ديگر را هم به خدمت گرفته از آنها بهره كشي كند و به طور غريزي تا آنجا كه بتواند، اين كار را خواهد كرد؛ ولي از آن جا كه انسان، عاقل و هوشمند نيز هست، در مي يابد كه استخدام و تسلط بر ديگران، عواقب ناخوشايندي را در پي دارد؛ زيرا ديگران در برابر وي تسليم نمي شوند و پيوسته جنگ، خونريزي، و فساد، دامنگير او و ديگران خواهد شد و در اين صورت هيچ يك زندگي راحتي نخواهند داشت. از اين رو، با هم توافق مي كنند كه خواسته هاشان را با هم هماهنگ و متعادل سازند؛ يعني هر طرف، از مقداري از خواسته هاي خود، در برابر ديگران صرف نظر كند تا همه بتوانند زندگي سالم همراه با آرامش و آسايشي داشته باشند و در سايه آرامش و زندگي جمعي، هر يك به بيشترين خواسته خود برسند.
بنا بر اين مبنا حقوق، ريشه در قرار داد اجتماعي دارد و هيچگونه ريشه طبيعي و تكويني ندارند. اساس زندگي جمعي انسان، قرارداد است و حقوق نيز، كه لازمه زندگي جمعي است در همان قرارداد اجتماعي شكل مي گيرد و پيش از آن، هيچ مبناي عقلاني ندارد.
ج) نظريه حقوق الهي
انديشمندان الهي، به ويژه، متفكران اسلامي، خدا را منشاء و اساس حقوق انسان مي دانند و در اين كه خداوند حق دارد حقوقي را براي مردم تعيين كند و يا اگر تعيين كرد، مردم مكلفند به آن پايبند باشند، آن را بپذيرند و به كار بندند، اختلافي بين آنان نيست. البته در تفسير و بيان فلسفي حقوق الهي، انديشمندان نامبرده نظريه هاي مختلفي را ابراز كرده اند.

---

اخلاق در قرآن, ج3
آيت الله مصباح يزدي